Άρθρο: Ιωάννης Βασβατέκης Φωτογραφίες:Ιωάννης Βασβατέκης

Βλαστη. Το στολιδι της Δυτικης Μακεδονιας 

Η Βλάστη, το ιστορικό Μπλάτσι, είναι κτισμένη σε υψόμετρο 1.240 μέτρα , σ’ ένα αλπικό οροπέδιο ανάμεσα στα βουνά Σινιάτσικο (Άσκιο 2.222μ.) και Μουρίκι (1650μ.), βόρεια της Κοζάνης και σε απόσταση 25 χιλ. από την Πτολεμαΐδα.

Ιστορια

Η ιστορία του χωριού αρχίζει  τον 15ο αι. μετά την εγκατάσταση Τούρκων Κονιάρων στην κοιλάδα των Καϊλαρίων (Πτολεμαΐδα) οι χριστιανικοί πληθυσμοί που ζούσαν εκεί αναγκάστηκαν να μετοικίσουν σε πιο ασφαλείς και απρόσιτες περιοχές, κυρίως στα ορεινά τμήματα του Μακεδονικού χώρου.

Θέα Βλάστης από ψηλά © travelseefeel

Πρώτη μαρτυρία για ύπαρξη του οικισμού έχουμε στα 1652. Μέτοικοι στη Βλάστη αρχίζουν να συρρέουν από την εποχή των Ορλωφικών και κυρίως με την καταστροφή της περίφημης Μοσχόπολης το 1769. Η ενδυνάμωση του ντόπιου πληθυσμού με πρόσφυγες από τη Μοσχόπολη έδωσε  ώθηση στην ανάπτυξη και πρόοδο του οικισμού.Ενδεικτικό στοιχείο της αύξησης του πληθυσμού είναι ότι στον κώδικα της Μητρόπολης Σισανίου και Σιατίστης, στα 1797 η Βλάστη αναγράφεται ως «κωμόπολις Μπλάτζι».

Αρχοντικό Βλάστης © travelseefeel

Η Βλάστη σε ιστορικές πηγές μνημονεύεται ως κεφαλοχώρι που υπάγονταν στην δικαιοδοσία της Σουλτανομήτορος απολαμβάνοντας τα ανάλογα προνόμια. Στις τελευταίες δεκαετίες όμως του 18ου αι. το χωριό μαστίζονταν από άγριες επιδρομές Τουρκαλβανών, ιδίως μετά τη λήξη των Ορλωφικών. Την πιο σοβαρή επιδρομή η Βλάστη δέχτηκε στα 1784 κι αυτή είχε ως αποτέλεσμα οι πιο πολλοί κάτοικοι να εγκαταλείψουν την πατρίδα τους και να αναζητήσουν ασφάλεια στην Κωνσταντινούπολη και στις Παραδουνάβιες Ηγεμονίες. Όσοι παρέμειναν ή επέστρεψαν πάλι στη Βλάστη βρίσκονταν σε δεινή οικονομική κατάσταση, καθώς οι άγριες επιθέσεις των Τουρκαλβανών εναντίον της Βλάστης δεν σταμάτησαν. Από της επαναστάσεως του 1821 μέχρι του πολέμου του 1897 δεν έπαυσαν οι ληστρικές επιδρομές. 

Αρχοντικά Βλάστης © travelseefeel

Η Βλάστη όμως πάλι ανθεί και προοδεύει στις τελευταίες δεκαετίες του 19ου αι. Η οικονομική ακμή που γνώρισε τότε ο οικισμός αντανακλάται και στην αστική οργάνωση: τρία σχολεία, τρείς εκκλησίες, βιβλιοθήκη, δημαρχείο και διώροφα πέτρινα αρχοντικά. Με την απελευθέρωση από τον ζυγό της Οθωμανικής δουλείας τον Οκτώβριο του 1912 η Βλάστη ανακηρύσσεται «Δήμος Βλάστης». Θα παραμείνει ως Δήμος μέχρι το 1923 οπότε με την έλευση των Ποντίων, Θρακών και Μικρασιατών προσφύγων στην Πτολεμαΐδα, θα γίνει εκείνη το σημαντικότερο αστικό κέντρο της περιοχή. 

Αρχοντικό Βλάστης © travelseefeel

Η αντίστροφη μέτρηση για την ευημερούσα Βλάστη ξεκίνησε με την αρχή του 20ου αι. Ο Μακεδονικός Αγώνας, οι Βαλκανικοί Πόλεμοι και ο πρώτος Παγκόσμιος Πόλεμος, άφησαν τα σημάδια τους στο χωριό, ενώ κατά τον δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο το χωριό κάηκε από τους Γερμανούς. 

Εσωτερικό αρχοντικού Βλάστης © travelseefeel

Κατά την απογραφή του 1958 η Βλάστη είχε πληθυσμό 2.250 άτομα. Σήμερα οι μόνιμοι κάτοικοι δεν ξεπερνούν τους 50 κατά τη διάρκεια του χειμώνα, το καλοκαίρι όμως το χωριό ζωντανεύει και πάλι, με τα διάφορα πανηγύρια αλλά και πολλούς Βλατσιώτες που επιστρέφουν στον τόπο τους.

Περιφορά 15Αυγουστος © travelseefeel

Προσωπικοτητες

Εξίσου μεγάλο είναι και το ανθρώπινο πνευματικό δυναμικό που έχει να επιδείξει η Βλάστη. Άνθρωποι της πολιτικής της επιστήμης και της τέχνης πρόσφεραν τις υπηρεσίες τους για την πατρίδα, όχι μόνον στην Ελλάδα αλλά και σε χώρες στις οποίες έζησαν όπως Αυστρία, Ρουμανία, Αφρική, Αμερική κ.α. Η ύπαρξη εξ άλλου σχολαρχείου στη Βλάστη σε μια εποχή που πνευματικές εστίες σαν κι αυτή ήταν μετρημένες στα δάχτυλα σ’ όλη την τουρκοκρατούμενη Ελλάδα μαρτυρεί πως ο αριθμός των πνευματικών ανθρώπων της Βλάστης δεν ήταν τυχαίος. 

Αγιος Nικόλαος © travelseefeel

Η Βλάστη , γέννησε παιδιά που πρόκοψαν, αλλά και δεν ξέχασαν το χρέος τους. Χρέος προς την ιδιαίτερη πατρίδα τους αλλά και προς την Ελλάδα. Μερικοί από αυτούς είναι: ο Κων/νος Βέλλιος, βαρόνος της Αυστρίας, το κληροδότημα του οποίου φέρει το όνομά του. Ο Στέργιος Δούμπας πρόξενος της Βιέννης, ο Νικόλαος Δούμπας γερουσιαστής και σύμβουλος του αυτοκράτορα της Αυστρίας Ιωσήφ Β΄, ο Κων/νος Δόσιος Υπουργός εκκλησιαστικών και δημόσιας εκπαίδευσης Ελλάδας, ο Κων/νος Θωμαϊδης πρόεδρος της Μακεδονικής Εκπαιδευτικής αδελφότητας Κωνσταντινουπόλεως και ο μεγάλος ευεργέτης Χριστόδουλος Γαλάνος.

Θωμαϊδειο © travelseefeel

Η Βλαστη στους αγωνες του εθνους

Πολλά επίσης ήταν και τα τέκνα που πρόσφερε απλόχερα η Βλάστη στην υπεράσπιση της Ελλάδας ανά τους αιώνες. Πιο γνωστός απ’ όλους ο οπλαρχηγός και “Φιλικός” του 1821 Γιάννης Φαρμάκης.

Η Βλάστη υπήρξε το αρχηγείο και η ψυχή του Μακεδονικού Αγώνα. Η παραμονή του Παύλου Μελά στην περιοχή, όπου άκουγε μόνον Ελληνικά και αντίκριζε το Ελληνικό φρόνημα των κατοίκων, τόνωσε την πεποίθησή του για την έκβαση του Αγώνα. Άλλωστε η μεγαλύτερη μάχη του Μακεδονικού Αγώνα έγινε στη Βλάστη με Βλατσιώτες οπλαρχηγούς.

Αλλά και την περίοδο της Ναζιστικής κατοχής η Βλάστη δεν έμεινε αμέτοχη. Αντιστάθηκε και τιμωρήθηκε σκληρά. Πυρπολήθηκε και μέσα σε λίγες ώρες πολιτισμός 5 αιώνων χάθηκε. Σώθηκαν μόνον οι εκκλησίες λίγα αρχοντικά και το άκαμπτο φρόνημα των Βλατσιωτών.

Θέα Βλάστης © travelseefeel

Εθιμα

Χαρακτηριστικότερα πανηγύρια του χωριού είναι του Αϊ -Γιαννιού του Κλήδονα (24 Ιουνίου), του Αϊ-Λια, του Αγίου Παντελεήμονα και της Παναγίας το Δεκαπενταύγουστο. Τότε Βλατσιώτες από όλη την Ελλάδα αλλά και από το εξωτερικό, ανταμώνουν για να πιαστούν στον Τρανό Χορό, τραγουδώντας στίχους που μεταδίδονται από γενιά σε γενιά. Ο Τρανός Χορός έχει ενταχθεί στο εθνικό ευρετήριο της Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς της Ελλάδας ενώ έχει υποβληθεί φάκελος έτσι ώστε να διεκδικήσει θέση και στον κατάλογο της Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς της Ανθρωπότητας της UNESCO.

Τρανός χορός © travelseefeel

Τι να δεις στη Βλάστη

Στη Βλάστη λειτουργούν δυο ξενοδοχεία και κάποιοι ξενώνες για τους επισκέπτες της περιοχής.  Καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους ταβέρνες και καφετέριες μπορούν να εξυπηρετήσουν τους εκδρομείς ενώ πεζοπορικές διαδρομές και δραστηριότητες κρατούν αμείωτο το ενδιαφέρον. Αξίζει κανείς να περπατήσει στα καλντερίμια του χωριού και να θαυμάσει τα παλιά αρχοντικά αλλά και τα νεόδμητα κτίρια που ακολουθούν την τοπική αρχιτεκτονική.

Στα αξιοθέατα συγκαταλέγονται ακόμα η εκκλησία του Αγίου Μάρκου κτισμένη το 1856 , η εκκλησία του Αγίου Νικολάου (1761) με το ξυλόγλυπτο τέμπλο από τη Μοσχόπολη, οι πολυάριθμες βρύσες του χωριού, το Θωμαΐδειο Διδακτήριο (1860 ), το Μουσίκειο Ελληνικό Παρθεναγωγείο, το “Σουηδικό” Εργοστάσιο Υφαντουργίας (1963), και το Βρανάκειο Δημοτικό Σχολείο (1925). Εκτός του οικισμού αξίζει κανείς να κάνει μια βόλτα στο νερόμυλο Γιαννιώτη, στο εκκλησάκι του προφήτη Ηλία (1917) μέσα στο ξέφωτο του δάσους της οξιάς, αλλά και στο μοναστήρι του Αγίου Παντελεήμονα για να θαυμάσει τη θέα από το υψόμετρο των 1540μ.

Η Βλάστη είναι σίγουρα ένα χωριό ξεχωριστό. Ίσως το μοναδικό κτισμένο σε οροπέδιο πλαισιωμένο από παρθένα δάση οξιάς, πεύκων και ελάτης. Το τοπίο και η πλούσια βλάστηση δεν αφήνουν κανένα ασυγκίνητο.

Τρανός χορός © travelseefeel

Tip!

Μη φύγεις από τη Βλάστη αν δεν δοκιμάσεις τα παραδοσιακά προϊόντα της περιοχής και ιδιαίτερα το ονομαστό “μανούρι” το οποίο παρασκευάζεται από κατσικίσιο γάλα και είναι ένα από τα πιο σπάνια τυριά στην Ελλάδα, καθώς υπάρχουν για κάποιο διάστημα του έτους και σε μικρές ποσότητες. 

Travel See Feel | Γιάννης Βασβατέκης

Ο Γιάννης είναι Πολιτικός Μηχανικός, εκπαιδευτής όρθιας σανιδοκωπηλασίας (S.U.P), σκιέρ, ιστιοπλόος, ορειβάτης, λάτρης της φύσης και της περιπέτειας. Μαζί με την σύζυγό του Ανδρομάχη διατηρούν το ταξιδιωτικό blog travel.see.feel 

Στόχος του blog δεν είναι μόνο η περιγραφή προορισμών και αξιοθέατων αλλά μια πλήρης ταξιδιωτική εμπειρία. Σας παραθέτουν προτάσεις τις οποίες έχουν αξιολογήσει καθώς και ένα ολοκληρωμένο πρόγραμμα για κάθε προορισμό. Έτσι μπορεί ο καθένας, διαβάζοντας το άρθρο μας να οργανώσει το ταξίδι μόνος του, DIY (Do it yourself).

Facebook:  @travelseefeel

Instagram: @travelseefeel_