Λαογραφικό Μουσείο Δεσκάτης | Κείμενο-Φωτογραφίες: Λία Μάγειρα

“Μη περπατήσεις τούτα τα βουνά. Η μάνα λέει δεν κάνει να πατάμε πεθαμένους…”
(Πλατεία Δημαρχείου Δεσκάτης)

Στα 860 μ. υψόμετρο, στη νότια πλευρά των Καμβουνίων ορέων, η κωμόπολη έχει πληρώσει βαρύ φόρο αίματος στους εθνικοαπελευθερωτικούς αγώνες. Ιδρύθηκε από βλαχόφωνους και το όνομά της προέρχεται από τη λέξη «ντισικάτα» η οποία σημαίνει «σχισμένη χώρα».

Λαογραφικό Μουσείο Δεσκάτης © Lia Mageira

Βλαχούλα εροβόλησε από ψηλή ραχούλα,
που ‘χει τη ρόκα στο ζωνάρι, τ’ αδράχτι γεμισμένο.
Κι ο βλάχος την αγνάντεψε από μια ψηλή ραχούλα.
-Καλημέρα σου, βλάχο μου -Καλώς τη βλαχοπούλα.
-Βλάχα, από πούθε έρχεσαι και πούθε κατεβαίνεις.
-Εγώ από το σπίτι μ’ έρχομαι στα πρόβατα πηγαίνω.
Πάω ψωμί για τα σκυλιά, τσαρούχια το τσομπάνο.
-Βλάχα, για δώσ’ μου φίλημα, για δώσ’ μου μαύρα μάτια.
-Το πώς να δώσω φίλημα, να δώσω μαύρα μάτια;
Εγώ έχω άντρα δήμαρχο, τον πρώτο τσιφλικάρη,
πόχει τσιφλίκι στα Τρίκαλα, στη Λάρσα μαγαζιάρης.
Εκεί ψωνίζν οι όμορφες και όλες οι μαυρομάτες
(Δημοτικό τραγούδι της Δεσκάτης)

Στο σταυροδρόμι τεσσάρων νομών (Γρεβενών, Κοζάνης, Λάρισας, Τρικάλων), η Δεσκάτη είναι η πρώτη στάση στο ταξίδι μας.

Ξεκινάμε λοιπόν με την επίσκεψή μας από το νεοσύστατο Λαογραφικό Μουσείο. Στεγάζεται στο παλιό πετρόχτιστο Δημοτικό Σχολείο και η είσοδος είναι δωρεάν. Η ξεναγός – μέλος του Συλλόγου Γυναικών Δεσκάτης « Η Ανδρομάνα» μας καλωσόρισε στην αναπαράσταση ενός παλιού Δεσκατιώτικου σπιτιού με όλον τον οικιακό, αγροτικό και κτηνοτροφικό του εξοπλισμό.

Λαογραφικό Μουσείο Δεσκάτης © Lia Mageira

Στις τρεις αίθουσες τoυ Μουσείου, συγκεντρώθηκαν τα αντικείμενα της καθημερινότητας των Δεσκατιωτών. Η πόλη είχε κάποτε σχολή κεντητικής. Οι Βλάχες που κατοικούσαν στην περιοχή ήταν περίφημες για τα κεντήματα και τη νοικοκυροσύνη τους. Όταν έφτασαν εδώ οι πρόσφυγες από τη Μικρά Ασία, έφεραν μαζί με τις εικόνες και τις στεφανοθήκες τους, τις ραπτομηχανές τους. Μια καινούργια κουλτούρα ήρθε να ενωθεί με την ήδη υπάρχουσα.

Εξερευνώντας λοιπόν το Λαογραφικό Μουσείο ανακαλύψαμε χρηστικά αντικείμενα ξεχασμένα.  Τον αργαλειό, που οι γυναίκες ύφαιναν τον ρουχισμό της οικογένειας. Από τα Ομηρικά Έπη γνωστός, ο αργαλειός, έχει τραγουδηθεί στα δημοτικά μας τραγούδια και έχει συνδεθεί με παραδόσεις. Η τελευταία κλωστή κόβεται πάντα μετά τα μεσάνυχτα, όταν οι ξενιτεμένοι του σπιτιού κοιμούνται, αλλιώς, ο γυρισμός τους θα είναι επίπονος. 

Λαογραφικό Μουσείο Δεσκάτης © Lia Mageira

Στην πρώτη αίθουσα οι λευκοί κύκνοι πλεγμένοι με το βελονάκι, και η φορεσιά της βλάχας με την περίτεχνη κεντητή ζώνη, η «μπάντα» για να ζεσταίνει το χειμωνιάτικο δωμάτιο, και τα φλυτζάνια στο ράφι με το πλεκτό εργόχειρο. 

Στη δεύτερη αίθουσα βρίσκεται η συλλογή από κούκλες με φορεσιές από όλον τον κόσμο.

Αφήνουμε τη Δεσκάτη συνεχίζοντας το ταξίδι μας.

Ένα ταξίδι στη γη της Δυτικής Μακεδονίας, με την πολυκύμαντη ιστορία, σε αυτή την κιβωτό πολιτισμού, σε αυτή τη φύση την ήσυχη και καθαρή. Κυρίως όμως, ένα ταξίδι στους ανθρώπους.

Σύνδεσμος: LiaMageiraPhotostories